cortisol

Even mezelf bijscholen, tussen krentenbol en boterham met mortadella. Zonder te kruimelen hang ik boven het laatste nummer van het tijdschrift "12 tot 18" (december 2011). Korte artikeltjes, die het beginpunt zijn van een internetzoektocht naar meer, meer, meer; dan weer een tinteling (/schok) van herkenning teweeg brengen. De stemming zit er meteen al goed in, als ik op pagina 16-17 een korte inleiding lees over het promotie-onderzoek naar scaffolding-strategieen van Janneke van de Pol. Klik - klik, en ik ben op haar profielpagina van de uva (http://home.medewerker.uva.nl/j.e.vandepol/). Daar staat nog meer materiaal, ga ik zeker eens gebruiken, klik - gebookmarked.

Verder lezen. "Houdt je brein in beweging", roept pagina 42. Ah leuk, breinleren en zo, staat volop in de belangstelling, iets nieuws te bieden? Maar het artikel slaat een heel ander pad in. Gaat over professionaliseren van mensen boven de 45 jaar in het onderwijs. Een deel kan ik van harte onderschrijven: "veel mensen in het onderwijs kampen met stress...Wie voortdurend stress heeft, maakt een teveel van het stresshormoon cortisol aan. En dat werkt blokkerend. Het heeft een negatieve invloed op je planningsvermogen, je rationeel en creatief denkvermogen en de mogelijkheid om adequaat te reageren op alles wat op je afkomt."

Het kwartje valt. Is dat wat ik de laatste tijd zo vaak ruik als ik door de gangen van de lerarenopleiding loop: cortisol?

genie

Ik ken iemand die bezig is met een cursus Engels en bij wijze van oefening, of zelfprofilering, of omdat ie tijd over heeft om met z'n iPad te spelen, strooit met citaten (Engelstalig) van beroemde personen. Hij slingerde dit citaat van Einstein weer eens de wereld in: "Everyone has talent: if you judge a fish on its ability to climb a tree it will live its whole life believing it is stupid". Als ik zoiets lees, denk ik
1. Is dit wel een citaat van Einstein?
2. In welke context moet ik dit lezen?
3. Hoe zit dat met boomklimmende vissen?

Wat betreft 1. ben ik niet de enige die zich dat afvraagt. Als ik het citaat in google intyp, kom ik in ieder geval ook vaak de variant tegen waarin "believing" is vervangen door "thinking". Jennifer Boyer (http://www.jenniferboyer.com/QuotesWriting.html) herkent het citaat in het boek "the rhythm of life" van Matthew Kelly, en vraagt zich, net als ik, direct af: "Did Einstein actually say this quote? If so, where did he say or write it? I haven’t been able to find a proper attribution, so perhaps it’s apocryphal."


De tweede kanttekening: In welke context moet ik dit citaat lezen? Duidelijk is, dat het aan de voorkant geamputeerd is. De voorafgaande zin wordt vaak bij het citaat betrokken: "Everybody is a genius. But". (ook hier weer varianten: everyone). OK, genialiteit is de context dus. Maar wat moet ik hier nu mee? Als een vis zwemt is-ie geniaal, als een aap klimt is-ie geniaal, als een militair zonder vragen te stellen z'n geweer leegschiet op alles dat beweegt is-ie geniaal, als een docent gewoon lesgeeft en zich verder niet bemoeit met het organisatiebeleid is-ie geniaal. Iedereen doet in zijn eigen kleine hokje zijn eigen ding, de wereld is overzichtelijk, en iedereen is geniaal. Niet zo gek dat Elizabeth Barrett Browning zich afvraagt: "Since when was genius found respectable?"

Op zoek dus naar een andere invulling van het genie, eentje die niet lijdt onder al te nadrukkelijke begripsdevaluatie. Een invulling waarin boomklimmende vissen gewaardeerd worden: "Genius is the capacity for seeing what is not there" (George Stewart). De vis is niet stupid, maar ziet dingen die anderen niet zien, is bereid mogelijkheden te onderzoeken waar anderen omheen lopen. De vis wordt gehoond: "The public is wonderfully tolerant. It forgives everything except genius." (Oscar Wilde). En zo gebeurt het, dat "when a true genius appears in the world you may know him by this sign: the dunces are all in confederacy against him." (Jonathan Swift).
Het citaat van Einstein wordt geparafraseerd in een cartoon in het boek van Geerligs (1e druk 1980), dat nog op veel lerarenopleidingen wordt gebruikt. We zien een man achter een tafeltje met tegenover hem een ekster, een aap, een marabu, een olifant, een vis, een zeehond en een hond. Op de achtergrond staat een boom. De man instrueert: "Om eerlijk te kunnen selecteren krijgen jullie allemaal dezelfde opdracht: klim in de boom". De boodschap is dat je als docent onderscheid moet maken tussen leerlingen. De verborgen boodschap is dat je van een vis niet verwacht dat-ie in een boom kan klimmen. De docent op de lerarenopleiding wordt geconditioneerd om hokjes te plaatsen, de wereld overzichtelijk te maken, en iedereen het valse stempel "geniaal" te geven. De werkelijkheid is precies omgekeerd: deze manier van onderwijs ondermijnt de ontwikkeling van genialiteit. Het onderwijs heeft docenten nodig die op zoek gaan naar boomklimmende vissen.

Wie dit leest is gek..

Als je een blog hebt dan moet je stukjes schrijven. Maar daar heb ik dus meteen een klein probleem. Ik ben slecht in stukjes schrijven. Nou ja, ik denk dat de meeste mensen slecht zijn in stukjes schrijven. Daarom zijn er ook veel slechte blogs. Mensen die goed kunnen schrijven, of die vinden dat ze goed kunnen schrijven, geven me wel eens advies. Dan zeggen ze: als je een blog schrijft, begin je met vies schrijven. Niet nadenken over stijl, geen zorgen maken over minder goed lopende zinnen, grammatica, mwah, komt later wel, spelling (nou ja hiervoor maken we een uitzondering, die moet gewoon goed zijn). Dit is eigenlijk een vies stukje. Ik zet mijn pen (cursur) op papier (scherm) en begin. Geen idee waarover het zal gaan, geen besef van een pakkend begin, geen notie van een spetterend einde. Een vies stukje. Om goed te leren schrijven moet je vooral heel veel schrijven. Meters maken. En dan later, veel later, dan komt er wel iets van eigenheid in, stijl, vorm, gelaagdheid, al dat soort dingen. Literair doen voor gevorderen. Vieze stukjes zijn oefenlapjes, etudes, proefballonnetjes. Ze zijn bedoeld voor de schrijver, niet voor de lezer. Want ja: die is er ook nog. U dus. haha, ik schrijf maar wat raak en u leest het ook nog. Niet slim. Nu kunt u nog stoppen. Ik garandeer u: beter dan dit wordt het toch niet. want het is een vies stukje, zonder vorm of stijl of wat dan ook. Of had ik dat al gezegd? Kijk daar ga je al. Wat denk ik eigenlijk te bereiken met een herhaling? Is het een stijlmiddel of gewoon taalkundige domheid? Bent u er nog? niet doen! Stop hier! Nou ja, zelf weten. Ik ben trouwens ook bijna aan het eind van dit stuk. Het ging al nergens over, en het is er niet beter op geworden naar mijn idee. Maar het is er nu wel, dit vieze stukje. En wie dit leest is gek!